یک روز مانده به پایان ضرب الاجل سوم ایران، تحرکات اروپایی برای نجات توافق هسته‌ای و متقاعد کردن ایران به انصراف از کاهش اجرای تعهدات هسته‌ای شدت گرفته است. فرانسوی‌ها از آمریکا می‌خواهند با تسهیل فروش نفت ایران موافقت کند، ولی هنوز نشانه‌ای از موافقت آمریکا دیده نمی‌شود.

به گزارش فرارو، مهلت سوم ایران به اروپا برای تضمین منافع اقتصادی‌اش، روز پنج‌شنبه به پایان می‌رسد. در آستانه پایان این مهلت، تماس‌ها، رفت و آمدها، گفتگو‌ها و لابی‌گری‌ها در اروپا و آمریکا افزایش ملموسی داشته است. فرانسه، که تلاش‌های دیپلماتیک اروپایی برای نجات توافق هسته‌ای را رهبری می‌کند، وزیر دارایی خود را به واشنگتن فرستاد تا مقامات اقتصادی آمریکا را به انعطاف در زمینه تسهیل فروش نفت ایران متقاعد کند. مقامات فرانسه امیدوارند که این امر، ایران را به باقی ماندن در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ترغیب کند.

اروپا به رهبری فرانسه، در پی این است که برای ایران یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری راه اندازی کند. این پول قرار است از محل درآمد‌های فروش نفت ایران تامین شود. اما مشکل این است که آمریکایی‌ها هنوز با صدور دوباره معافیت‌های فروش نفت ایران موافقت نکرده‌اند. حدود چهار ماه پیش، از اول ماه مه، کاخ سفید تمام معافیت‌های فروش نفت ایران را لغو و کل صادرات نفت این کشور را ممنوع کرد. از آن زمان، مسئله تمدید معافیت‌ها، درخواست اصلی ایران در اکثر گفتگو‌ها با اروپا بود. کشور‌های اروپایی از ایران نفت نمی‌خرند، ولی به آمریکا فشار می‌‎آورند که برای فروش نفت ایران به کشور‌هایی نظیر ژاپن، چین و کره جنوبی، مجوزهایی، ولو محدود، صادر کند تا پول این صادرات از طریق خط اعتباری مورد نظر فرانسوی‌ها به ایران بازگردد.

در حال حاضر، مهمترین خواسته ایران از اروپا این است که ایران بتواند نفت بفروشد و درآمد‌های نفتی را هم دریافت کند. سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، که به تازگی در فرانسه مذاکرات حساسی درباره خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری انجام داده است، گفت: «محور مذاکرات با فرانسه در خصوص نحوه تامین مطالبه جمهوری اسلامی در خصوص فروش نفت و نحوه تامین درآمد‌های حاصله است.»

این دیپلمات افزود: «به دنبال تماس‌های تلفنی آقای ماکرون رئیس جمهور فرانسه، به ایشان تاکید شد که یا اروپا می‌بایست از ایران نفت خریداری کند و یا معادل فروش نفت را به صورت خط اعتباری، که با درآمد‌های نفتی ایران تضمین می‌شود و در حقیقت به نوعی به معنای پیش فروش نفت است، در اختیار ایران قرار دهد.»

عراقچی اعلام کرده است اعتبارات این خط اعتباری حدود ۱۵ میلیارد دلار برای مدت چهار ماه است و در صورت حصول توافق، ایران در چهار ماه آینده معادل صد در صد نفت خود را یا خواهد فروخت یا به صورت خط اعتباری دریافت و پیش فروش می‌کند.

برونو لا مئیر، وزیر دارایی فرانسه، روز سه شنبه به واشنگتن رفت تا این مطالبه ایران را به مقامات آمریکایی منتقل کند. مئیر با اسیتون منوشین، وزیر خزانه داری آمریکا، و لاری کودلا، مشاور اقتصادی ترامپ، دیدار کرد.

پاسکاری در واشنگتن
اما دیدار‌های مئیر به نتیجه نرسید. چون اولا دستیاران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، درباره راهکار فرانسه تردید‌هایی دارند و ثانیا، کودلا و منوشین در مسئله ایران تصمیم گیر یا تصمیم ساز نیستند. کلید کاهش تحریم‌ها، در دست دونالد ترامپ، مایک پومپئو و جان بولتون است.

مقامات فرانسوی گفته‌اند موفقیت خط اعتباری مورد نظرشان، به موافقت آمریکا با تسهیل فروش نفت ایران منوط است. یک مقام فرانسوی گفته بدون صدور معافیت تحریمی از جانب آمریکا، نه ایجاد خط اعتباری امکان‌پذیر است نه فروش نفت ایران.

از سوی دیگر، مقامات آمریکایی به چند رسانه غربی، از جمله نشریه پولتیکو، گفته‌اند دولت ترامپ به هیچ کدام از ایده‌های فرانسه (برقراری یک خط اعتباری و صدور معافیت نفتی) علاقه‌ای ندارد. یک مقام بلندپایه دولت ترامپ در پاسخ به سوالی درباره خط اعتباری، به شکل بی‌محابا گفت: «اروپایی‌ها مشتاق نجات دادن یک توافق وحشتناک هستند.» یک مقام بلندپایه دیگر در وزارت خارجه آمریکا با اصرار گفت: «هیچ گفتگو‌هایی میان مقامات وزارت خارجه و مقامات اروپایی برای صدور مجدد معافیت‌های تحریمی ایران یا کاهش فشارمان به نحوی از انحا، در جریان نیست.»

یک مقام دیگر به پولتیکو گفت: «هیچ علاقه‌ای به ایده خط اعتباری وجود ندارد. حداقل نسخه فرانسوی که اکنون می‌شناسیم.» این مقام افزود، با این حال، در نظر گرفتن یک خط اعتباری در قالب توافق آینده با ایران که شامل فعالیت هسته‌ای و مجموعه‌ای از سایر موضوعات مانند برنامه موشک بالستیک شود، ممکن است ارزش بررسی را داشته باشد.

در جریان نشست سران گروه هفت در گردشگاه بیاریتس، ایمانوئل ماکرون با همتای آمریکایی‌اش دونالد ترامپ، به مدت چند ساعت درباره مسائل ایران گفتگو کرد و ظاهرا توانست موافقت اولیه او را درباره خط اعتباری بدست آورد. ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، در خصوص این گفتگو تصریح کرد: «رئیس‌جمهور ماکرون احساس کرد که رئیس‌جمهور ترامپ از کاهش استراتژی فشار حداکثری (علیه ایران) و یافتن راه جدیدی برای رسیدن به توافق استقبال می‌کند.»

ترامپ پس از این نشست گفت ایران مممکن است به یک خط اعتباری یا وام کوتاه مدت نیاز داشته باشد تا از دوران بسیار سخت فعلی عبور کند. اما اندکی بعد، مقامات دولتش، از جمله جان بولتون، صریحا گفتند هر گونه امتیازدهی اقتصادی به ایران منوط به حصول توافق جامع با این کشور است و ایران نباید به صرف آغاز مذاکره با آمریکا انتظار منافع اقتصادی داشته باشد.

مقامات آمریکا برای ناکام کردن تلاش‌های فرانسه ایده جدیدی را مطرح کرده‌اند و توپ را به زمین اروپا انداخته‌اند. منابع اروپایی و آمریکایی می‌گویند مقامات دولت ترامپ موافقت با خط اعتباری را به دیدار روحانی و ترامپ مشروط کرده‌اند. پولتیکو به نقل از منابع آگاه مدعی شد موافقت ترامپ با راه اندازی خط اعتباری، ممکن است به موافقت روحانی برای دیدار با ترامپ بستگی داشته باشد.

یک دیپلمات بلندپایه فرانسوی هم به شکل واضح تری این را بیان کرد و گفت: «همه این‌ها به جایی نخواهد رسید مگر اینکه در یک زمانی روحانی دیدار با ترامپ را بپذیرد. اگر نپذیرند، این (خط اعتباری) برقرار نخواهد شد.»

فرانسه شکست خورد، گام سوم برداشته می‌شود
در حالی که فرانسه به دقت مشغول مذاکره با هئیت‌های ایرانی و آمریکایی بود، مایک پومپئو، تحریم‌های جدیدی علیه سازمان فضایی ایران اعلام کرد. بعید است که این تحریم‌ها تاثیرات عملی چندانی داشته باشد. اما قطعا اجرا کردن تحریم‌های فضایی در شرایط فعلی که فرانسه خواهان کاهش تحریم‌هاست، پیام‌های معناداری دارد. پمپئو و سایر مقامات دولت ترامپ در واقع به فرانسه و سایر کسانی که از طرح این کشور برای نجات برجام حمایت می‌کنند، این پیام را دادند که حاضر نیستند برای تسهیل مذاکرات با ایران یا حفظ برجام، از تحریم‌ها بکاهند.

از سوی دیگر، محافل رسانه‌ای ایرانی از شکست خط اعتباری فرانسه خبر می‌دهند. شبکه پرس تی وی، در توئیتی به نقل از منابع، نوشت: «منابع به پرس‌تی‌وی گفتند که فرانسه نتوانست ایالات متحده را درباره موافقت کردن با خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری برای ایران قانع کند.»

به همین دلیل، مقامات بلندپایه ایران اعلام کردند این کشور روز پنج شنبه گام سوم کاهش تعهدات را برمی‌دارد. حسن روحانی، روز چهارشنبه در جلسه هئیت دولت، گفت: «بعید می‌دانم امروز و فردا با اروپا به نتیجه برسیم. گام سوم ایران را که باطن فوق العاده مهمی دارد و شتاب ویژه‌ای به فعالیت‌های سازمان انرژی اتمی خواهد داد، اعلام خواهیم کرد.»

با این حال، روحانی افزود: «فرصت دو ماهه دیگری برای بازگشت به تعهدات، مذاکره و توافق پیش روی اروپاست.»

هنوز معلوم نیست دقیقا گام سوم ایران، شامل توقف اجرای چه تعهداتی می‌شود. در دو گام پیشین، ایران، تعهداتی را متوقف کرد که قابل بازگشت بود. ولی با این حال، اروپا نتوانست برای ایران کاری کند. این بار باید دید که آیا اروپایی‌ها می‌توانند برای ایران کاری کنند یا اینکه با بی‌عملی‌شان برجام را ذره ذره آب خواهند کرد.